ÖNSÖZ

Gagouz dili blog'una HOŞ GELDINIZ!

Bu site okul hem universite üüredicilerinä, üürencilerä, studentlerä deyni kuruldu. Umut ederim, ki verili informaţia faydalı olur.

четверг, 26 августа 2010 г.

Didaktik proekti gagouz dili dersinda

DIDAKTIK PROEKTI

Obiekt: Gagouz Dili
Klas: V
Dersin subiekti: Fonetika. Gagouz dilinin konson hem vokal sesleri. Lexik teması: Insanın söz kulturası.
Dersin tipi: Tekrarlamak hem bilgileri düzenä koymak dersi
Operaţional niyetleri: kognitiv-formativ uuru:
Üürenci lâzım becersin:
 Önceki derslerdä üürenilmiş materialı aklına getirsin;
 Vokal seslerini konsonnardan ayırtsın;
 Uzun vokalların dooru yazılmasını açıklasın;
 Lafları kısımnara dooru bölsün;
 Önceki derslerdä üürenilmiş kuralları sınaşların çözdürülmesindä kullansın;
afektiv uuru:
 Masalın oluşlarında aktiv pay alsın;
 Söz kulturasını zenginnetsin;
 Derstä dikatlı olsun
Didaktik strategiaları:
Metodlar: euristik konversaţiası, sınaş metodu: doldurmak, kreativ, problemi çözdürmek, göstermek
Çalımnar: ekiptä iş, frontal
Didaktik materialı: fişalär laflarlan, fişalär literalarlan, mektup, resim, yıldızçıklar
Dersin örüyüşü (sţenariası)

Dersin etapları hem momentleri Üüredicinin hem üürencilerin işi

I.Giriş etapı/aktuallamak


A.Organizatorik momenti


A1. Dikatin çekilmesi

Üüredici öncedän bir mektup üürencilerä hazırlăr. Üürencilär mektubu okuyărlar.
 “Saygılı üürencilär! Bir devadamı padişahın gözäl kızını Fonetikayı karannık zından içindä kapalı tutăr. O zından bir büyük bayırın tepesindädir. Fonetika orada suukta, yalnızlıkta kaldı hem çok korkăr. Onu lâzım kurtaralım. Yalvarărım, paalı üürencilär, bana yardım edin. Cuvabınızı beklerim, Litara A”.
Üüredici padişahın kızını Fonetikayı kurtarmağa teklif eder. Üüredici annaştırăr, ki Fonetikayı kurtarmağa deyni çok engel geçmeliyiz, angılarını devadamı kurdu. (Üüredici taftaya resim takăr neredä “kara zından” gösterili. Olur muzika fonunda işlemäğä). Ki Fonetikayı kurtarsınnar, üürencilär aşaadakı soruşları cuvaplamalı.

II. Tekrarlamak hem bilgileri düzenä koymak

- Üürencilär ekip kurărlar. Angı ekip taa hızlı soruşları cuvaplayacak, o da ilk Fonetikayı kurtaracak. (ekiplerin arasında yarışma geçiriler, ekiplär yıldızçık kazanărlar)
 Nedir alfabet? Nedän kurulu alfabet? (Literaların bir sistem sıralığında erleşmesinä alafabet deniler).
 Angı dildän laflar alfabet, konson, vokal gelişerlär. (Laf alfabet antik (eski) grek dilinin ilk literalarının adlarından gelişär – alfa hem beta; konson hem vokal lafları latin dilindän gelişerlär).
 Üüredici uşakları “ses maalesinä” teklif eder. Sol tarafta 10 ses yaşăr, saa tarafta 23 ses yaşăr.(Seslär taftada takılı)
- Nicä onnarın adları? (üürencilär vokal [a], [ä], [ă], [e], [i], [ı], [o], [ö], [u], [ü] hem konson [b], [c], [ç], [d], [f], [g], [ğ], [h], [j], [k], [l], [m], [n], [p], [r], [s], [ş], [t], [ţ], [v], [x], [y], [z] seslerini söyler).
 Padişah, kızını kurtarmağa deyni „konson askerini” gönderer. Ama kimi askercilerin kardaşı varmış, angısını bu kalabalıkta bulamărlar. Üürencilär, yardım edin onnarı bulalım. Üüredici teklif eder konson seslerinin çiftlerini bulsunnar. Üürencilerä teklif ediler, ki sesli hem tutnuk konsonnarı belli etsinnär.
 Üüredici her bir ekipä fişalarda yazılı lafları daadăr.
- I ekip noktaların erinä incä vokalları kullanărlar:
k..l..b..k, g..k, p..nç..r.., s..l..k, r..s..m (kelebek, gök, pençerä, sülük, resim)
- II ekip noktaların erinä kalın vokalları kullanărlar:
k..zk..rd..ş, h..ft.., B..c..k, v..k..l, ç..c..k (kızkardaş, hafta, Bucak, vokal, çocuk)
 Üüredici her bir ekipä fişa daadăr. Fişalarda literarlar daanık yazılı, angılarını birleştirip, laf birleşmesi lâzım kursunnar. Üüredici lafların başlantısını verer. (Lexik temasından „Söz kulturası”)
- I ekip: sö z ku t r s ı l a u (söz kulturası)
Soruş: Insan ne yapmalı, ki sözü zengin, gözäl, dooru olsun?
- II ekip: ar s t i k i t ko a y l ı l k l ı r a (artistik kolaylıkları)
Soruş: Neçin sözümüzdä artistik kolaylıklarını kullanmalıyız? Angı artistik kolaylıklarını bilersiniz?
 Üüredici her bir ekipä fişa daadăr. Üürencilär laflarda ikili (uzun) vokalların dooru yazılmasını açıklărlar. (Boşlukları vokallarlan doldurărlar)
Laflar: 1. d - - , b - -, d - - ru (daa – dağ, baa – bağ, dooru – doğru; ilk grup lafların kökündä yımışak(spirant) ğ vardı, angısı az işidilän, söylenmäz bir sestir; gagouz dilindä yazıda kullanmărız)
2. m - - lä, s - - bi, l - -na (maalä – mahala, saabi – sahibi, laana – lahana; ikinci grup lafların kökündä faringal h vardı, angısı gagouz dilindä çetin söylenmäz. Bu üzerä, kimi lafların başlantısında yazıda kullanmărız, ne ani yannıştır: hava, hafta h.b.).
 Üüredici teklif eder, ki üürencilär lafları kısımnara bölsünnär.
Kolaylık, zenginnik, dooru, üürenci

III. Çıkışların geçirilmesi

Feedback’ın gerçeklenmesi

1. Ki zındanın kapusunu açmağa hem Fonetikayı kurtarmağa deyni üürencilär rebusu çözdürmeli. Vertikalca büyülü laf lâzım çıksın, angısı zındanın kilidini açacak.

- konson b-p, d-t, c-ç ne soy konsondur;
- engelsiz söylenän seslär;
- engellän söylenän seslär;
- literaların sistemni sıralığına nicä deniler;
- sesli konsonnarın çiftleri ne soy konsonnardır;
- fonemalar [ä], [e], [i], [ö], [ü] ne soy vokallardır;
- lafları neya böleriz;
- fonemalar [a], [ă], [ı], [o], [u] ne soy vokallardır

ç i F t l i
v O k a l l a r
k o N s o n n a r
a l f a b E t
t u T n u k
I n c ä
K ı s ı m
k A l ı n
 Vertikalca büyülü laf – Fonetika. Zındanın kapusu açık. Padişahın kızı serbesttir. Hepisini bala teklif eder. Üüredici soruş koyăr: Fonetika ne soy bilimdir? ( laf etmenin seslerini üürenän bilimä, fonetika deniler).

VI. Evdeki işin verilmesi

Kendi başına iş/evdeki iş

1. Gagouz dilinin vokal hem konson seslerinin klasifikaţiasını tekrarlamağa;
2. Lfları kiyat, unnandı, dostluk, bilimcilik kısımnara bölmäğä;
3. 5-7 cümläylän açıklamağa, neçin sözümüzdä lafları dooru kullanmalıyız, açık söylemeliyiz.

При копировании статьи ссылка на оригинал обязательна!

0 коммент.:

Отправить комментарий

Следующее Предыдущее Главная страница

Blogger Template by Blogcrowds