Alıştırmalar hem testlar
Fonetik analizi
Örnek: kö-prü – 5 litera, 5 ses, 5 fonema
[k] – konson, sert, tutnuk, şamatalı, çiftli; oklusiv;
[ö] – vokal, incä, yarıaçık, öndeki, labial, geniş. Palatal.
[p] – konson, sert, tutnuk, şamatalı, çiftli; oklusiv;
[r] – konson, yımışak, sesli, sonant, çiftsiz; vibraţialı;
[ü] – vokal, incä, kapalı, öndeki, labial, dar. Palatal.
Ço-cu-ğu – 6 litera, 4 ses, 5 fonema
[ç] – konson, sert, tutnuk, şamatalı, çiftli; afrikata;
[o] – vokal, kalın, yarıaçık, ardtakı, labial, geniş. Gutural;
[c] – konson, yımışak, sesli, şamatalı, çiftli; afrikata;
[u] – vokal, kalın, - kapalı, ardtakı, labial, dar. Gutural;
[ğ] – konson, spirant; ortadildän.
Tır-tıl – 6 litera, 6 ses, 4 fonema
[t] – konson, sert, tutnuk, şamatalı, çiftli; oklusiv;
[ı] – vokal, kalın, kapalı, ardtakı, nonlabial, dar. Gutural;
[r] – konson, yımışak, sesli, sonant, çiftsiz; vibraţialı;
[l] – konson, yımışak, sesli, sonant, çiftsiz; sulu.
1. Aşaadakı laflarda kaç litera, kaç ses hem kaç fonema var.
Babalarım, oda, duvarda, attan, mallar, dibindä, dooruluğu, sabaa, diyil, iyi, çeliyi, şişeleri, hastayım, hafta, kuvan, avlanmaktadır, köprüyü, lexika.
2. Aşaadakı lafları kısımnara bölün. Kuralları açıklayın.
Çerçevä, doldurmağa, doyur, dostluk, paçavra, estafeta, feslen, fırlaklık, göçmen, bayılmak, gözetleyici, saabi, üürenci, kör, paun, ziyedä, mavi, mor, akraba, çocuğu, çeliyin, patlacan.
3. Aşaadakı lafları kısımnara bölün. Kısımnara analiz yapınız (urugulu-urgusuz; açık-kapalı; örtülü-diyil örtülü).
Güvennik, örnek, payak, saabilik, uurlaşmağa, ucuzluk, vatizli, patlayış, istoria.
4. Laflara fonetik analizini gerçekleştirin.
Hayvan, kelebek, soluk, süpürgä, kapağı.
I. Aşaadakı soruşları cuvaplayın | Ballar | ||
1 | -Hagoğuzların devletinin adı nasılmış? -Balkanda hagoğuzlar neylän zanaatlanarmışlar? -Neçin Bizans imparatoru Uzieyaletin üstünä cenklän kalkmış? -Araslan Beyin oolu, Eymur, kendisini ne için kurban getirmiş? | ||
2. | Soruşa cuvap edip, fikirinizi açıklayın. Araslan Bey oolunu kurban getirip, dooru mu yaptı? Neçin? - negativ (1-2 cümlä) - pozitiv (1-2 cümlä) | ||
3. | Fragmenti adlayınız. Argument veriniz (1-2 cümlä). | ||
4. | Lafın ceremä maanasını 1-2 cümläylän açıklayın. | ||
5. | Texttän 3-4 laf (ya laf birleşmesi) çıkarın, angıları eski zamannarı yazdırăr. | ||
6. | Okunmuş fragmentä rezüme yazınız (5 cümlä) | ||
7. | Fragmenttän 3-4 sadä hem 3-4 kurulu nışannık seçiniz. Sufixleri belli edin. | ||
8. | Texttän 3-4 katlı işlik seçiniz. Birär cümläylän maanasını açıklayın. | ||
9. | Fragmenttä haliştenniyi bulunuz. Sufixi belli edin. | ||
10. | Texttä karaylan nışannanmış laflara morfolojik hem sintaktik (morfo-sintaktik) analizini yapın. | ||
11. | Çizili cümlenin sintaktik analizini gerçekleştirin. a) Katlı cümleyä analiz yapın; b) Lafların sintaktik funkţialarını belli edin. | ||
12. | Cumleyi oku. Fikir gerçek säydi, literayı G yuvarlak içinä al. Fikir gerçek diyil säydi, literayı F yuvarlak içinä al. „O da askerciymiş, kayıl olmuş, zerä ana yurtluğunu pek sevärmiş”. - Katlı cümlä 3 sadä cümledän kuruludur. G F - 2-ci cümlä 3-cü cümleyä baş cümlesidir. G F - 1-ci cümlenin predikatı işliktändir (verbal) G F - Izafet konstrukţiası ana yurtluğunu I esaptan izafettir G F | ||
13. | Devam edip fragmenti, Araslan Beyin hem imparatorun arasında dialog kurunuz (4-är – 5-är replika). |